آزمایش GCT و GTT برای تشخیص دیابت بارداری

بیشتر پزشکان معمولا به زنان باردار توصیه می کنند که برای تشخیص دیابت بارداری، آزمایش غربالگری گلوکز (معروف به GCT) را در بین هفته های ۲۴ و ۲۸ بارداری انجام دهند.

آزمایش دیابت بارداری – آزمایش GCT و GTT برای تشخیص دیابت بارداری

در واقع بین ۳ تا ۹ درصد از خانم ها در طی دوران بارداری به این عارضه دچار می شوند و می توان گفت که دیابت بارداری از شایع ترین بیماری ها در طی حاملگی است. اما از آنجایی که این بیماری به ندرت دارای نشانه یا علائم خاصی است، تنها راه تشخیص آن انجام آزمایش دیابت بارداری است.

البته نوآورد پیشتر در مقالاتی به بررسی دیابت بارداری از جهات مختلف پرداخته است از جمله در مقاله ای با عنوان علائم دیابت بارداری کوشیده است تا مهم ترین علائم دیابت بارداری را به شما معرفی کند. اما موضوع بحث ما در این مقاله آزمایش دیابت بارداری است که شامل دو آزمایش GCT و GTT می شود.

آزمایش غربالگری دیابت بارداری GCT برای تشخیص افراد مبتلا به دیابت بارداری نیست بلکه همانگونه که از نامش بر ی آید برای آن است تا زنان باردار مستعد ابتلا به این بیماری شناسایی شوند تا در صورت لزوم آزمایشات دیگری برای تشخیص بیماری بر روی آنها صورت گیرد. به همین دلیل مثبت بودن نتیجه آزمایش GCT به معنی ابتلا به دیابت بارداری نیست.

در واقع تنها یک سوم زنانی که تست غربالگری گلوکز آنها مثبت است، واقعا به این دیابت بارداری مبتلا هستند. اگر نتیجه آزمایش GCT شما مثبت بود، لازم است آزمایش دیگری موسوم به آزمایش تحمل گلوکز یا GTT نیز انجام شود، آزمایشی که نتیجه آن ابتلا یا عدم ابتلای شما به دیابت بارداری را مشخص می کند.

البته در میان متخصصان بر سر مجموعه ای مشخص از آزمایش ها و تست های غربالگری که بر اساس آنها بتوان افراد مستعد ابتلا به دیابت بارداری را شناسایی نمود توافق وجود ندارد. در حالی که برخی پزشکان این سوال را مطرح می کنند که آیا لازم است آزمایش غربالگری دیابت بارداری برای آن دسته از زنان باردار که سن شان کمتر از ۲۵ سال است و هیچ یک از عوامل خطرزا را ندارند صورت گیرد.

برخی دیگر از پزشکان بر این عقیده اند که انجام آزمایش غربالگری بر روی همه زنان حامله، بهترین راه برای شناسایی افراد مبتلا به دیابت بارداری است.

زمان انجام آزمایش دیابت بارداری

پزشک در ابتدای بارداری عوامل خطرزایی را که می تواند احتمال ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد، در مورد شما بررسی و ارزیابی می نماید.

اگر یک خانم باردار در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری باشد – مثلا به علت اینکه قبل از بارداری دارای اضافه وزن بوده و شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بالاتر داشته یا اینکه یکی از نزدیکان فرد مانند مادر، پدر، برادر و خواهر یا فرزندش به دیابت مبتلا هستند – ممکن است در اولین مراجعه به پزشک پس از باردار شدن، انجام آزمایش دیابت بارداری را برای شما تجویز نماید.

اما اگر فردی از لحاظ احتمال ابتلا به دیابت بارداری در دسته پرخطر قرار نگیرد، بلکه احتمال ابتلای وی متوسط تشخیص داده شود، معمولا پزشک توصیه می کند که آزمایش غربالگری دیابت بارداری در سه ماهه دوم، بین هفته های ۲۴ و ۲۸ بارداری انجام شود.

تست تحمل گلوکز اولیه (آزمایش GCT)

در تست تحمل گلوکز یک محلول شیرین حاوی گلوکز به فرد داده می شود که باید آن را به طور کامل بنوشد.

پس از یک ساعت از شخص آزمایش خون گرفته می شود تا میزان قند خون اندازه گیری شود. معمولا اگر سطح قند خون زیر ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر(mg/dL) یا ۷.۲ تا ۷.۸ میلی مول بر لیتر (mmol/L) باشد، به عنوان نرمال و طبیعی محسوب می شود، هر چند ممکن است مراکز درمانی مختلف در تعیین میزان قند خون نرم آزمایش تحمل گلوکز برای تشخیص دیابت بارداری با هم تفاوت هایی داشته باشند.

ولی اگر سطح قند خون فرد بالاتر از میزان نرمال باشد، این به معنای آن نیست که فرد به دیابت بارداری مبتلا شده است بلکه به این مفهوم است که احتمال ابتلای خانم باردار به دیابت بارداری بیشتر است. برای مشخص شدن اینکه فرد به در حال حاضر به دیابت بارداری مبتلا است، پس از این آزمایش باید یک آزمایش تحمل گلوکز دیگر نیز از شخص گرفته شود.

آزمایش تحمل گلوکز ثانویه (آزمایش GTT)

برای آزمایش دیابت بارداری دوم که به آزمایش تحمل گلوکز ثانویه معروف است، شخص در طول شب چیزی نمی خورد و صبح ناشتا برای انجام آزمایش خون به آزمایشگاه مراجعه می کند. در این آزمایش ابتدا قند خون ناشتا فرد اندازه گیری می شود. سپس یک نوشیدنی شیرین به وی داده می شود. این نوشیدنی از نوشیدنی که در مرحله قبل خورده بود، شیرین تر و بوده و غلظت گلوکز آن بیشتر است.

سپس میزان قند خون هر ساعت اندازه گیری می شود تا سه مرتبه. اگر حداقل در دو آزمایش، قند خون شخص بالاتر از حد نرمال بود، به آن معناست که فرد به دیابت بارداری مبتلا است.

پس از تشخیص دیابت بارداری

وقتی پس انجام آزمایش دیابت بارداری مشخص شد که شخص به این بیماری مبتلاست، معمولا پزشک انجام معاینات مداوم را تجویز می کند، به خصوص در سه ماهه آخر بارداری. در طی این آزمایش ها و معاینات پزشک سطح قند خون بیمار را بررسی می نماید و ممکن است توصیه کند که شخص به طور روزانه سطح قند خونش را اندازه گیری کند.

اگر نتوانید با توصیه های پزشک قند خون تان را در حد نرمال نگهدارید، ممکن است نیاز به انسولین باشد. اگر علاوه بر دیابت بارداری به دیگر بیماری های و مشکلات دوران حاملگی نیز دچار باشید، بنابر تشخیصی پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی برای ارزیابی سلامت جنین باشد. در این آزمایشات عملکرد جفت(Placenta) ارزیابی می شود.

جفت اندامی است که وظیفه آن رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین از طریق وصل کردن جریان خون جنین به جریان خون مادر است.اگر کنترل دیابت بارداری با مشکل مواجه باشد، این مسئله ممکن است بر روی جفت تاثیر منفی داشته و رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین را به خطر اندازد. همچنین ممکن است آزمایش هایی نیز برای بررسی و ارزیابی سلامت جنین صورت گیرد.

آزمایش قند خون پس از زایمان

پس از زایمان و نیز ۶ تا ۱۲ هفته پس از وضع حمل آزمایش قند خون توسط پزشک صورت می گیرد تا اطمینان حاصل شود که سطح قند خون مادر به میزان طبیعی باز گشته است. اگر در این آزمایش ها قند خون طبیعی باشد – که در بیشتر موارد چنین است – فرد لازم است حداقل هر سه سال یک بار آزمایشات لازم برای بررسی ابتلا به دیابت را انجام دهد.

اگر آزمایش های بعدی نشان دهنده دیابت با پیش دیابت (پره دیابت – وضعیتی که در آن سطح قند خون بالاتر از میزان طبیعی است اما آنقدر بالا نیست که دیابت محسوب شود) بود، لازم است در خصوص اقدامات لازم به منظور پیشگیری از بروز دیابت و یا کنترل دیابت مشورت نمایید.